Τα Εργατικά Δικαιώματα Και Το 4ο Μνημόνιο / του Δημήτρη Κατσορίδα

Στις 12-6-2017, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση-συζήτηση του ΜΕΤΑ (Μέτωπο Ταξικής Ανατροπής), με θέμα: «Οι εργασιακές σχέσεις και τα εργατικά δικαιώματα μετά το 4ο Μνημόνιο», με εισηγητή τον Επιστημονικό Συνεργάτη του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, Απόστολο Καψάλη.

Τα βα­σι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα από την εν λόγω συ­ζή­τη­ση δεί­χνουν μια δια­φο­ρε­τι­κή και δυ­σοί­ω­νη ει­κό­να για το παρόν και το μέλ­λον των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων στην Ελ­λά­δα, τα οποία σε γε­νι­κές γραμ­μές είναι τα εξής:

1) Απε­λευ­θε­ρώ­νε­ται πλή­ρως η κυ­ρια­κά­τι­κη ερ­γα­σία για έξη μήνες κάθε έτος σε γε­ω­γρα­φι­κές πε­ριο­χές, όπου, ει­δι­κά την του­ρι­στι­κή πε­ρί­ο­δο (Μά­ης-Οκτώ­βρης), απα­σχο­λεί­ται η πλειο­νό­τη­τα των εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λων της χώρας (Αθήνα, Πει­ραιάς, Θεσ­σα­λο­νί­κη). Η κα­τάρ­γη­ση της κυ­ρια­κά­τι­κης αρ­γί­ας εντάσ­σε­ται στην προ­σπά­θεια κα­θιέ­ρω­σης ενός μο­ντέ­λου ερ­γα­σί­ας, όπου οι ερ­γο­δό­τες θα έχουν ερ­γα­ζό­με­νους, οι οποί­οι θα δου­λεύ­ουν όποτε τους χρειά­ζο­νται, για όσο χρόνο τους χρειά­ζο­νται, οποια­δή­πο­τε ημέρα και ώρα της εβδο­μά­δας, δια­λύ­ο­ντας ταυ­τό­χρο­να με αυτό τον τρόπο την προ­σω­πι­κή ζωή των αν­θρώ­πων. Επι­πλέ­ον, η κα­τάρ­γη­ση της κυ­ρια­κά­τι­κης αρ­γί­ας εντάσ­σε­ται στο πλαί­σιο της βί­αι­ης ανα­διάρ­θρω­σης των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων, προ­κει­μέ­νου το κε­φά­λαιο να δια­τη­ρή­σει υψηλή την κερ­δο­φο­ρία του. 

2) Διευ­κο­λύ­νο­νται οι ομα­δι­κές απο­λύ­σεις, εφό­σον κα­ταρ­γεί­ται η διοι­κη­τι­κή έγκρι­ση (βέτο) του Υπουρ­γού Ερ­γα­σί­ας, ενώ πα­ράλ­λη­λα κα­ταρ­γεί­ται και η αντί­στοι­χη αρ­μο­διό­τη­τα των Πε­ρι­φε­ρειαρ­χών. Επί­σης, λόγω κα­τάρ­γη­σης του βέτο του Υπουρ­γού, έχουν απα­λει­φθεί από τη νέα ρύθ­μι­ση τα τρία κρι­τή­ρια που συ­νε­κτι­μού­σε ο Υπουρ­γός, προ­κει­μέ­νου να πα­ρα­τεί­νει τις δια­βου­λεύ­σεις ή να μην εγκρί­νει (με­ρι­κά ή ολικά) τις ομα­δι­κές απο­λύ­σεις: α) τις συν­θή­κες της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας, β) την κα­τά­στα­ση της επι­χεί­ρη­σης, γ) το συμ­φέ­ρον της Εθνι­κής Οι­κο­νο­μί­ας. Αντί­θε­τα, το ζή­τη­μα πα­ρα­πέ­μπε­ται σε ει­δι­κό τμήμα του Ανώ­τα­του Συμ­βου­λί­ου Ερ­γα­σί­ας (ΑΣΕ), το λε­γό­με­νο «Τμήμα Ελέγ­χου Ομα­δι­κών Απο­λύ­σε­ων», στο οποίο η ερ­γα­τι­κή πλευ­ρά είναι μειο­ψη­φία, εφό­σον στην τρι­με­ρή σύν­θε­σή του εκ­προ­σω­πού­νται ισο­με­ρώς κρά­τος, ερ­γα­ζό­με­νοι και ερ­γο­δό­τες. Το ΑΣΕ, μέσω αυτού του Τμή­μα­τος, ως μόνη αρ­μο­διό­τη­τα έχει να ελέγ­χει απο­κλει­στι­κά την τυ­πι­κή δια­δι­κα­σία, δη­λα­δή αν τη­ρή­θη­καν οι υπο­χρε­ώ­σεις του ερ­γο­δό­τη για ενη­μέ­ρω­ση και δια­βού­λευ­ση με τους εκ­προ­σώ­πους των ερ­γα­ζο­μέ­νων, καθώς και η υπο­χρέ­ω­ση κοι­νο­ποί­η­σης των σχε­τι­κών εγ­γρά­φων. Όσον αφορά την εκ­πό­νη­ση εναλ­λα­κτι­κού κοι­νω­νι­κού πλά­νου προ­στα­σί­ας των απο­λυ­μέ­νων είναι προ­αι­ρε­τι­κή και αφη­ρη­μέ­νη. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, ακόμη κι αν ο ερ­γο­δό­της δεν τη­ρή­σει έστω κι αυτές τις προ­αι­ρε­τι­κές υπο­χρε­ώ­σεις, οι ομα­δι­κές απο­λύ­σεις πραγ­μα­το­ποιού­νται κα­νο­νι­κά.

3) Επε­κτεί­νο­νται οι λόγοι νό­μι­μης από­λυ­σης προ­στα­τευό­με­νων συν­δι­κα­λι­στι­κών στε­λε­χών και προ­στί­θε­νται οι εξής πε­ρι­πτώ­σεις: α) τέ­λε­σης κλο­πής ή υπε­ξαί­ρε­σης σε βάρος του ερ­γο­δό­τη ή του εκ­προ­σώ­που του, και β) αδι­καιο­λό­γη­της απο­χής από την ερ­γα­σία για διά­στη­μα με­γα­λύ­τε­ρο των τριών ημε­ρών. Συν­δι­κα­λι­στές έχουν πικρή εμπει­ρία για το πώς στοι­χειο­θε­τού­νταν ψευ­δείς κα­τη­γο­ρί­ες από την ερ­γο­δο­σία σε βάρος τους, ώστε να έχει το πρό­σχη­μα να τους απο­λύ­σει.

4) Ο νόμος 1264/82 έδωσε τη δυ­να­τό­τη­τα, ώστε τα συν­δι­κα­λι­στι­κά στε­λέ­χη να μπο­ρούν να λαμ­βά­νουν κά­ποιες άδειες, προ­κει­μέ­νου να ασκή­σουν τα κα­θή­κο­ντα τους πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κά, λόγω του με­γά­λου χρό­νου που απαι­τεί η συν­δι­κα­λι­στι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, και αυτό από μόνο του δεν είναι κατ’ ανά­γκη κακό. Όμως, με το άρθρο 19 του και­νού­ριου Σχε­δί­ου Νόμου, μειώ­νε­ται ο αριθ­μός των ημε­ρών αμει­βό­με­νης συν­δι­κα­λι­στι­κής άδειας για κά­ποιες πε­ρι­πτώ­σεις συν­δι­κα­λι­στών σε μη αντι­προ­σω­πευ­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις, κυ­ρί­ως του ιδιω­τι­κού τομέα, εμπο­δί­ζο­ντας έτσι τη δράση σε χώ­ρους που επι­κρα­τεί ερ­γα­σια­κό γκού­λακ και στους οποί­ους η συν­δι­κα­λι­στι­κή δράση και κά­λυ­ψη είναι ανα­γκαία προ­κει­μέ­νου να αντι­με­τω­πι­σθεί η ερ­γο­δο­τι­κή αυ­θαι­ρε­σία.

5) Νο­μι­μο­ποιεί­ται ρητά η έμ­με­ση αντα­περ­γία από με­ριάς του ερ­γο­δό­τη και μά­λι­στα η πλέον σκλη­ρή εκ­δο­χή της, το μι­σθο­λο­γι­κό lock-out, δη­λα­δή η δυ­να­τό­τη­τα μη κα­τα­βο­λής μι­σθού σε αυ­τούς που δεν απερ­γούν, ωθώ­ντας τους έτσι σε φαι­νό­με­να «κοι­νω­νι­κού αυ­το­μα­τι­σμού» με βί­αιες αντι­πα­ρα­θέ­σεις με τους απερ­γούς για να σπά­σει η απερ­γία. Το επό­με­νο βήμα είναι η δη­μιουρ­γία ερ­γο­δο­τι­κών στρα­τών, όπου το ένα κομ­μά­τι των ερ­γα­ζο­μέ­νων θα στρέ­φε­ται απέ­να­ντι στο άλλο, σε μια λο­γι­κή αν­θρω­πο­φα­γί­ας.

6) Επε­κτεί­νε­ται, έπει­τα και από την τρο­πο­λο­γία της 9-6-2017, επ’ αό­ρι­στον η ανα­στο­λή της ισχύ­ος της αρχής της ευ­νοϊ­κό­τε­ρης ρύθ­μι­σης και της επε­κτα­σι­μό­τη­τας των συλ­λο­γι­κών συμ­βά­σε­ων ερ­γα­σί­ας, εφό­σον η ανα­βί­ω­σή τους εξαρ­τά­ται άμεσα από την επί­τευ­ξη των οι­κο­νο­μι­κών στό­χων του Μνη­μο­νί­ου.

Τέλος, ο Από­στο­λος Κα­ψά­λης, υπεν­θύ­μι­σε ότι εξα­κο­λου­θεί να ισχύ­ει το κεί­με­νο του 3ου Μνη­μο­νί­ου, που υπο­γρά­φτη­κε τον Αύ­γου­στο του 2015, στο οποίο η ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά δε­σμεύ­τη­κε ρητά να από­σχει από οποια­δή­πο­τε βελ­τιω­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση στην αγορά ερ­γα­σί­ας, από την οποία θα μπο­ρού­σε να προ­έλ­θει η επα­να­φο­ρά της ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας στα προ-μνη­μο­νια­κά επί­πε­δα. Επι­πρό­σθε­τα, από τις τρο­πο­λο­γί­ες της 9-6-2017, στο πλαί­σιο των προ­α­παι­του­μέ­νων για την εκτα­μί­ευ­ση της σχε­τι­κής δόσης, συ­μπε­ραί­νε­ται ότι, εφό­σον με οποια­δή­πο­τε μνη­μο­νια­κή αφορ­μή υπο­χρε­ω­θεί ο νο­μο­θέ­της να πα­ρέμ­βει σε θέ­μα­τα ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας, οι με­ταρ­ρυθ­μί­σεις θα έχουν αρ­νη­τι­κό πρό­ση­μο και σε καμία πε­ρί­πτω­ση δεν θα απο­κα­θι­στούν στο ελά­χι­στο τη με­γά­λη κα­τα­στρο­φή που έχει τε­λε­στεί τα τε­λευ­ταία επτά χρό­νια.

Προ­κύ­πτει, λοι­πόν, ότι η πο­λυ­πό­θη­τη ανά­πτυ­ξη του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού θα γί­νε­ται μόνο στη βάση της συ­νε­χούς υπο­βάθ­μι­σης του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας, ανα­κυ­κλώ­νο­ντας την στα­σι­μό­τη­τα και την ύφεση. «Η ερ­γα­σια­κή ζού­γκλα ήρθε για να πα­ρα­μεί­νει υπο­θη­κεύ­ο­ντας το ερ­γα­σια­κό μέλ­λον και των επό­με­νων γε­νε­ών της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας», είπε ο ει­ση­γη­τής.

Από τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα είναι δυ­να­τό να συ­μπε­ρά­νου­με ότι είναι ιστο­ρι­κά τα κα­θή­κο­ντα για τα συν­δι­κά­τα. Η ανα­συ­γκρό­τη­ση του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος, καθώς επί­σης η ανα­βάθ­μι­ση του πε­ριε­χο­μέ­νου της συν­δι­κα­λι­στι­κής πα­ρέμ­βα­σης και διεκ­δί­κη­σης, τί­θε­νται με επι­τα­κτι­κό τρόπο και γι’ αυτό είναι ανα­γκαίο να ανι­χνευ­τούν και νέες μορ­φές ορ­γά­νω­σης του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας.

Υπό αυτή την έν­νοια, είναι πλέον ανα­γκαίο τα συν­δι­κά­τα να ανοί­ξουν τη συ­ζή­τη­ση, με­ταρ­ρυθ­μί­ζο­ντας την ατζέ­ντα και τις θε­σμι­κές τους πρα­κτι­κές, με τους δι­κούς τους όρους, ώστε να μην επι­βάλ­λει το κρά­τος, κάθε φορά, το δικό του πλαί­σιο συ­ζή­τη­σης.

Δημήτρης Κατσορίδας *ερευ­νη­τής ΙΝΕ-ΓΣΕΕ