Γιώργος Αλεξάτος | Δημόσιοι υπάλληλοι, Απρίλιος 1942. Η Πρώτη Μεγάλη Απεργία Στην Κατεχόμενη Ευρώπη

 Γιώργος Αλεξάτος

 

«Ήταν απόγευμα γύρω στις 4 η ώρα, όταν λιποθύμησε από την πείνα ένας διανομέας στη μεγάλη σάλα του Κεντρικού. Γύρω από τον λιπόθυμο συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, όπως και όλοι οι υπάλληλοι.

Ήταν όλοι τους αγανακτισμένοι, αναστατωμένοι και στο στόμα τους προφέρονταν συνεχώς η λέξη απεργία – με απόφαση και οργή. Το ίδιο εκείνο βράδυ, αφού γίνανε και οι σχετικές συνεννοήσεις με την επαρχία, αποφασίστηκε να κατεβούμε σε Παντριατατική απεργία. Οι καιροί ήταν ώριμοι», είχε πει ο Χαρίλαος Φλωράκης.

Ο μετέπειτα καπετάνιος του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, και αργότερα ηγέτης του ΚΚΕ, εργαζόταν στα ΤΤΤ (ταχυδρομεία – τηλεγραφεία – τηλεφωνεία) και ως συνδικαλιστής ενταγμένος στο ΕΑΜ είχε συμβάλλει στην οργάνωση της απεργίας των δημοσίων υπαλλήλων, τον Απρίλιο 1942.

Είχε προηγηθεί ο μαύρος χειμώνας του 1941-42, με τις δεκάδες χιλιάδες των νεκρών από πείνα, αλλά και με τη συγκρότηση ενός εκτεταμένου δικτύου κοινωνικής αλληλεγγύης στο οποίο πρωτοστατούσαν οι εαμικές οργανώσεις: η Εθνική Αλληλεγγύη, το Εργατικό ΕΑΜ και η Κεντρική Πανυπαλληλική Επιτροπή (ΚΠΕ).

Η λιποθυμία του εργαζόμενου προκάλεσε αναστάτωση και οι συνάδελφοί του διέκοψαν την εργασία τους. Το αίτημα παροχής συσσιτίων για τους ίδιους και τις οικογένειές τους έγινε κοινό για όλους τους υπαλλήλους των δημοσίων υπηρεσιών της πρωτεύουσας και του Πειραιά, και με απόφαση της παράνομης ΚΠΕ κηρύχθηκε γενική δημοσιοϋπαλληλική απεργία. Επικεφαλής της ΚΠΕ ήταν ο Κώστας Νικολακόπουλος, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ, και πολιτικός καθοδηγητής, εκ μέρους του κόμματος, ήταν ο παλιός δάσκαλος – συνδικαλιστής και επίσης μέλος της Κ.Ε., Νίκος Πλουμπίδης.

Σαστισμένη η κυβέρνηση των δωσιλόγων επιχείρησε να τρομοκρατήσει τους απεργούς, με απειλές μαζικών απολύσεων, από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γεώργιο Τσολάκογλου: «Η απεργία των θα μας δώση την αφορμήν να εξυγιάνωμεν την υπαλληλικήν τάξιν, να περιορίσωμεν τον αριθμόν των υπαλλήλων δια να αμείβωνται καλύτερον οι φιλόπονοι […] και οι φιλότιμοι».

Μάταιος κόπος! Η απεργία συνεχίστηκε έως τις 21 Απριλίου, νεκρώνοντας κάθε λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών επί οχτώ μέρες, με τα ΤΤΤ να απεργούν επί ένα δεκαήμερο. Έληξε μόνο όταν εγκρίθηκε η σταθερή παροχή συσσιτίων. Και έδωσε το έναυσμα για ένα κύμα απεργιακών αγώνων σε όλους, σχεδόν, τους κλάδους των εργαζομένων, καθώς και για την αναβάθμιση του κινήματος κοινωνικής αλληλεγγύης με την ίδρυση δεκάδων και εκατοντάδων συνεταιρισμών εργαζομένων σε όλη τη χώρα.

Ήταν η πρώτη μεγάλη απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη. Το μαζικό κίνημα των Ελλήνων εργαζομένων αποτέλεσε μια ιδιαιτερότητα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο: στην Ελλάδα η Αντίσταση δεν περιορίστηκε σε κάποια επιμέρους σαμποτάζ ή σε μικρής κλίμακας ένοπλες συγκρούσεις. Εκτός από ένα ισχυρό ένοπλο κίνημα (εφάμιλλο του επίσης ισχυρού αντάρτικου της γειτονικής Γιουγκοσλαβίας), η ελληνική Αντίσταση εκφράστηκε και με ισχυρό μαζικό λαϊκό κίνημα στις πόλεις και τα χωριά. Προσδίδοντας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα χαρακτηριστικά κοινωνικής επανάστασης. 

Αναδημοσίευση από την στήλη arguendo της ιστοσελίδας ergasianet.gr