Slaveroo : Απεργία Στην Εργασία Του Μέλλοντος

Η πρώτη μεγάλη απεργία στον χώρο της διαμοιραστικής οικονομίας –στην καρδιά του παραγωγικού μοντέλου εταιρειών όπως η Airbnb, η Uber και η Deliveroo– είναι γεγονός. Και την κέρδισαν κάτι παιδιά με ποδήλατα.

"Ο χα­μέ­νος χρό­νος είναι χει­ρό­τε­ρος και από τον θά­να­το"

Μάνος Χα­τζι­δά­κις

Ο Τζον κάνει πε­τά­λι για να ζήσει. Πε­ρι­μέ­νει όλη την ημέρα να λάβει στο smartphone του ένα μή­νυ­μα, που θα του ζητά να με­τα­φέ­ρει με­ρι­κές με­ρί­δες φα­γη­τού από κά­ποιο εστια­τό­ριο σε κά­ποιο σπίτι.

Σε αντί­θε­ση με τους υπό­λοι­πους ντε­λι­βε­ρά­δες, που ερ­γά­ζο­νται για ένα συ­γκε­κρι­μέ­νο εστια­τό­ριο, ο Τζον ερ­γά­ζε­ται στο Λον­δί­νο με την υπη­ρε­σία Deliveroo, μία ακόμη από τις εται­ρεί­ες-θαύ­μα της λε­γό­με­νης δια­μοι­ρα­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας, όπως η Airbnb και τα ταξί Uber, η οποία μέσω μιας ει­δι­κής εφαρ­μο­γής φέρ­νει σε επαφή τον αγο­ρα­στή με τον πω­λη­τή ή τον ενοι­κια­στή.

Στη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση ο Τζον δεν προ­σφέ­ρει το σπίτι του, όπως συμ­βαί­νει με την Airbnb, αλλά την ερ­γα­τι­κή του δύ­να­μη και τον εξο­πλι­σμό του (το μη­χα­νά­κι ή το πο­δή­λα­το με το οποίο θα με­τα­φέ­ρει το φα­γη­τό).

Εδώ και χρό­νια η Deliveroo προ­σπα­θεί να πεί­σει τον Τζον, όπως και όλους τους ντε­λι­βε­ρά­δες με τους οποί­ους συ­νερ­γά­ζε­ται, ότι δεν είναι υπάλ­λη­λοι αλλά ελεύ­θε­ροι επαγ­γελ­μα­τί­ες.

Παρ' όλα αυτά, τους ανα­γκά­ζει να φο­ρούν κα­θη­με­ρι­νά τη στολή της εται­ρεί­ας και να ακο­λου­θούν συ­γκε­κρι­μέ­νους κα­νό­νες στη με­τα­φο­ρά των πα­ραγ­γε­λιών. Εάν αρ­νη­θούν πολ­λές φορές να δε­χτούν πα­ραγ­γε­λί­ες, ξέ­ρουν ότι δεν θα τους ξα­να­κα­λέ­σουν ποτέ.

Η εται­ρεία μά­λι­στα –για να είναι σί­γου­ρη ότι δεν τε­μπε­λιά­ζουν κλεί­νο­ντας το τη­λέ­φω­νό τους– κα­τα­γρά­φει ακόμη και το επί­πε­δο της μπα­τα­ρί­ας που έχουν στο κι­νη­τό τους. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δη­λα­δή, ο Τζον έχει τυ­πι­κή σχέση εξαρ­τη­μέ­νης ερ­γα­σί­ας αλλά χωρίς συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις, άδειες, επι­δό­μα­τα, πα­ρο­χή εξο­πλι­σμού και ασφα­λι­στι­κές κα­λύ­ψεις.

Οπως θα έλεγε ο Βρε­τα­νός οι­κο­νο­μο­λό­γος Αντέρ Τέρ­νερ, «είναι σαν να συμ­με­τέ­χει σε ένα με­σαιω­νι­κό πα­ζά­ρι ερ­γα­σί­ας όπου το αφε­ντι­κό απο­φα­σί­ζει κάθε πρωί ποιος θα δου­λέ­ψει για τις επό­με­νες ώρες στο χω­ρά­φι του».

Τις τε­λευ­ταί­ες εβδο­μά­δες, όμως, ο Τζον ένιω­σε στο πετσί του το πώς ορα­μα­τί­ζε­ται αυτή η σύγ­χρο­νη «φε­ου­δαρ­χία» το μέλ­λον της ερ­γα­σί­ας για τον 21ο αιώνα. Η Deliveroo πρό­τει­νε στους «συ­νερ­γά­τες» της, αντί να τους δίνει επτά στερ­λί­νες την ώρα (συν μία ανά πα­ραγ­γε­λία), να τους προ­σφέ­ρει 3,50 λίρες για κάθε με­τα­φο­ρά.

Οι ντε­λι­βε­ρά­δες της εται­ρεί­ας κα­τά­λα­βαν αμέ­σως τι ση­μαί­νει αυτό: δεν θα πλη­ρώ­νο­νταν πλέον για τον νεκρό χρόνο, στον οποίο πε­ρι­μέ­νουν την επό­με­νη πα­ραγ­γε­λία, αλλά μόνο για τη στιγ­μή της πα­ρά­δο­σης. Είναι σαν να ζητάς από έναν πυ­ρο­σβέ­στη ή έναν αστυ­νο­μι­κό να μην πλη­ρώ­νε­ται για τις δε­κά­δες ώρες που βρί­σκε­ται σε επι­φυ­λα­κή, αλλά μόνο για το χρο­νι­κό διά­στη­μα στο οποίο σβή­νει μια πυρ­κα­γιά ή συλ­λαμ­βά­νει έναν κλέ­φτη.

Πίσω από έναν μαν­δύα και­νο­το­μί­ας και gadgets υψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας, το νέο μο­ντέ­λο (ας το ονο­μά­σου­με Φε­ου­δαρ­χία 2.0) επι­τρέ­πει σε μια εται­ρεία, που λει­τουρ­γεί πα­ρα­σι­τι­κά πα­ρά­γο­ντας ελά­χι­στη αξία, να απο­σπά επί­πε­δα υπε­ρα­ξί­ας που θα θε­ω­ρού­νταν αδια­νό­η­τα σε προη­γού­με­να οι­κο­νο­μι­κά συ­στή­μα­τα.

Το γε­γο­νός ότι ο νέος ερ­γα­ζό­με­νος γί­νε­ται, κατ’ επί­φα­ση, κυ­ρί­αρ­χος των μέσων πα­ρα­γω­γής ση­μαί­νει απλώς ότι είναι υπο­χρε­ω­μέ­νος να προ­σφέ­ρει και να συ­ντη­ρεί ο ίδιος τα ερ­γα­λεία της δου­λειάς του.

Για την ακρί­βεια, δεν μπο­ρεί πλέον να με­τα­τρα­πεί ούτε καν σε σύγ­χρο­νο λου­δί­τη σπά­ζο­ντας τις μη­χα­νές που ευ­θύ­νο­νται για την ερ­γα­σια­κή σκλα­βιά του – αφού σε αυτή την πε­ρί­πτω­ση θα έπρε­πε να σπά­σει το δικό του μη­χα­νά­κι και το κι­νη­τό του ή να κάψει το σπίτι του. Η λε­γό­με­νη gig economy, που υπο­σχό­ταν (και πραγ­μα­τι­κά προ­σφέ­ρει) βελ­τι­στο­ποί­η­ση στην εκ­με­τάλ­λευ­ση των πα­ρα­γω­γι­κών συ­ντε­λε­στών, όχι μόνο δεν απε­λευ­θε­ρώ­νει τον άν­θρω­πο αλλά γί­νε­ται ένα ακόμη ερ­γα­λείο επι­στρο­φής σε προ­κα­πι­τα­λι­στι­κές ερ­γα­σια­κές συν­θή­κες.

Πώς όφει­λε λοι­πόν να αντι­δρά­σει ο ντε­λι­βε­ράς της ιστο­ρί­ας μας σε αυτή τη νέα μορφή εκ­με­τάλ­λευ­σης; Αντί να μοι­ρο­λο­γεί, προ­τί­μη­σε να μας προ­σφέ­ρει τα πρώτα μα­θή­μα­τα δρά­σης για το προ­λε­τα­ριά­το του 21ου αιώνα:

Οι ντε­λι­βε­ρά­δες του Λον­δί­νου συ­ντο­νί­στη­καν μέσα από εφαρ­μο­γές κι­νη­τών όπως το WhatsApp και δη­μιούρ­γη­σαν το πρώτο crowd-funding απερ­για­κό τα­μείο στο Ιντερ­νετ, στο οποίο κάθε Βρε­τα­νός μπο­ρού­σε να συ­νει­σφέ­ρει όποιο ποσό επι­θυ­μού­σε. Το σύν­θη­μά τους ήταν «σή­με­ρα μα­γεί­ρε­ψε σπίτι και δώσε τα λεφτά για την απερ­γία».

Με τη βο­ή­θεια μι­κρών συν­δι­κά­των βάσης πέ­ρα­σαν το μή­νυ­μά τους στα κυ­ρί­αρ­χα μέσα ενη­μέ­ρω­σης χτυ­πώ­ντας την μο­να­δι­κή αχίλ­λειο πτέρ­να που μπο­ρεί να έχει μια πα­ρα­σι­τι­κή εται­ρεία: τη φήμη της απέ­να­ντι στους πε­λά­τες.

Απο­κα­λώ­ντας την Deliveroo (λο­γο­παί­γνιο με τις με­τα­φο­ρές και το κα­γκου­ρό) «Slaveroo» (όπου το κα­γκου­ρό γί­νε­ται σκλά­βος), απεί­λη­σαν να με­τα­τρέ­ψουν την εται­ρεία από κο­λοσ­σό αξίας ενός δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ου δο­λα­ρί­ων σε μια άχρη­στη εφαρ­μο­γή για κι­νη­τά.

Λίγες ημέ­ρες αρ­γό­τε­ρα, η Deliveroo ανα­κοί­νω­νε άρον άρον ότι απο­σύ­ρει το νέο μο­ντέ­λο πλη­ρω­μής των «συ­νερ­γα­τών» της. Η πρώτη με­γά­λη μάχη των ερ­γα­ζο­μέ­νων στον χώρο της gig economy είχε μόλις κερ­δη­θεί. Το τέλος της Ιστο­ρί­ας είχε μόλις... τε­λειώ­σει. Και η συ­νέ­χεια ανα­μέ­νε­ται συ­ναρ­πα­στι­κή.

Άρης Χατζηστεφάνου

Πηγή : rproject